Ung thư đại tràng

Quỳnh Như, phóng viên RFA

2011-07-28

Ung thư ruột già hay còn gọi là ung thư đại tràng, trực tràng, là một loại bệnh ung thư khá phổ biến, mà nguyên nhân đa phần từ thói quen ăn uống.

AFP photo

Một cậu bé đứng bên trong « siêu đại tràng » tượng trưng trong ngày « Cộng đồng phòng chống ung thư đại tràng » tại New York ngày 15 tháng 3 năm 2005.

Khả năng chữa khỏi cao

Tuy nhiên căn bệnh này nếu được phát hiện sớm, khả năng chữa khỏi sẽ đến 90%, lời khẳng định này do các nhà chuyên môn đưa ra, vì vậy mọi người chúng ta cần có những hiểu biết về nó để có thể sớm khám phá ra những bất thường của cơ thể liên quan đến chứng bệnh này.

Theo Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Thế giới, hiện nay mỗi năm có khoảng gần 11 triệu người mới mắc bệnh ung thư; số tử vong vì các bệnh ung thư 6 triệu người, và gần 25 triệu người sống chung với ung thư. Riêng đối với trường hợp ung thư đại tràng, năm 2008 Tổ chức Y tế Thế giới tổng kết có khoảng 610,000 bệnh nhân mắc bệnh này. Tuy nhiên, theo Bác sĩ Durado D. Brooks, thuộc Hội Ung thư Mỹ, và Cơ quan Kiểm soát và Ngăn ngừa Dịch bệnh Hoa kỳ, ung thư đại tràng là một trong những bệnh ung thư có thể phòng tránh qua biện pháp khám nghiệm đều đặn.

Ngành y tế trong nước cũng ghi nhận, mỗi năm có khoảng thêm 6.000 người mắc bệnh ung thư trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, tăng so với 10 năm trước đây, mỗi năm chỉ có khoảng 4.500 ca bệnh ung thư. Với điều kiện phát triển như ở Việt Nam hiện nay, bệnh ung thư là một gánh nặng cho ngành y tế, và gia đình. Và trong số các bệnh ung thư, ung thư đại tràng đang có chiều hướng gia tăng, với tỉ lệ trong 100.000 người thì có 15 người đàn ông mắc bệnh này, trong khi ở nữ giới là 8 người. Ung thư đại tràng đứng hàng thứ ba ở nam giới, sau ung thư phổi, ung thư gan, và đứng hàng thứ tư trong các loại bệnh ung thư thường gặp của phái nữ.

Tuy nhiên khả năng chữa khỏi bệnh này rất cao, theo Giáo sư-Bác sĩ Nguyễn Chấn Hùng, Chủ tịch Hội Ung thư Thành phố Hồ Chí Minh, nguyên Giám đốc Bệnh viện Ung bướu Thành phố Hồ Chí Minh, với trình độ phát triển của y học hiện đại, nếu bệnh ung thư đại tràng, trực tràng được phát hiện sớm, cơ hội chữa khỏi bệnh là trên 90%.

Bác sĩ Nguyễn Chấn Hùng cũng cho biết, ung thư đại tràng, trực tràng hay còn gọi là ung thư ruột già thường gặp ở người trên 40 tuổi. Bệnh có thể được phát hiện sớm bằng cách soi và thăm khám trực tràng bằng ngón tay. Đối với trường hợp bệnh nhân có dấu hiệu nghi ngờ bị ung thư đại tràng, cần có sự tư vấn của bác sĩ để quyết định soi đại tràng bằng ống mềm để xem có polyp hay các tổn thương khác, nếu cần thiết bác sĩ sẽ cắt một mẩu mô nhỏ làm sinh thiết, để thử lành tính hay ác tính. Ngoài ra, ung thư đại tràng, trực tràng có yếu tố di truyền cao hơn so với những loại ung thư khác khoảng 20%.

Triệu chứng

Làm thế nào để có thể sớm phát hiện ung thư đại tràng, trực tràng, Chủ tịch Hội Ung thư Thành phố Hồ Chí Minh nói rằng:

Chế độ ăn nhiều rau quả có thể ngăn ngừa ung thư. RFA photo

“Những người khoảng từ 40 tuổi trở lên, và những người gọi là thuộc nhóm có nguy cơ cao, có nghiã là trong gia đình có người bị ung thư này rồi, thì nên lưu tâm kỹ hơn.”

Bác sĩ Nguyễn Chấn Hùng cũng giải thích về một số triệu chứng của căn bệnh này:

“Triệu chứng ban đầu nhẹ thôi, nhưng đã phải lưu tâm rồi, thí dụ cái ruột mình thường thì êm, nhưng bây giờ bắt đầu lộn xộn, nói cho dễ hiểu gọi là thay đổi thói quen của ruột thì không ỷ y, cái đó phải lưu tâm. Thứ hai là đối với những người đi cầu phân đen thì cũng phải lưu tâm. Những trường hợp như vậy nên đi bác sĩ khám, xin bác sĩ cho soi ruột mà ở đây gọi là nội soi đó.”

Triệu chứng thường ít được chú ý như sự thay đổi thói quen của ruột, biểu hiện thông qua những rối loạn như táo bón, tiêu chảy, nặng hơn nữa là thiếu máu, tắc ruột, đi tiêu ra máu tươi. Ông nói thêm:

“Tóm lại, ung thư ruột già gọi là đại tràng, ruột non thì gọi là tiểu tràng. Ung thư ruột non ít thấy, trong khi ung thư ruột già thường gặp, và thường nằm ở phần trực tràng. Vì thế bác sĩ có thể thăm khám bằng ngón tay mang găng, thì có thể thấy được, biết được, rồi sau đó mới cho thử xét nghiệm, hoặc người ta đưa một ống vào khoảng từ mười đến mười mấy centimet thôi, gọi là đại tràng sigma thi cũng có thể biết được rất nhanh.”

Ung thư đại tràng, trực tràng là một loại ung thư có thể ngăn ngừa hiệu quả, dễ phát hiện bệnh sớm, và có thể điều trị khỏi hoàn toàn. Người bình thường tuổi từ 45 trở lên nếu thấy có những triệu chứng như vừa kể cần đến bác sĩ khám để được phát hiện và tư vấn kịp thời.

Tuy nhiên, với kinh nghiệm thực tế qua nhiều năm điều trị tại Bệnh viện Ung bướu Thành phố Hồ Chí Minh, Bác sĩ Trần Nguyên Hà, Trưởng Khoa Nội 4 cho hay, vì đây là loại bệnh ở khu vực khá “nhạy cảm” nên người bệnh ngại đi khám. Kết quả là nhiều trường hợp đáng tiếc đã xảy ra vì khi bệnh được phát hiện thì đã nặng, các bác sĩ cố tìm phương cách chữa trị, nhưng kết quả thì còn tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố quyết định.

Bác sĩ Trần Nguyên Hà cũng trấn an, không phải ai có nguy cơ cao đều sẽ bị mắc bệnh, nhưng bác sĩ cũng khuyên, những người trên 45 tuổi nếu cảm thấy có dấu hiệu nghi ngờ ung thư đại tràng, trực tràng nên quan tâm, thăm khám thường xuyên vì chi phí làm các xét nghiệm bệnh này không cao và có trong danh mục được bảo hiểm y tế chi trả.

Nguyên Giám đốc Bệnh viện Ung bướu Thành phố Hồ Chí Minh cũng cho biết về một trong những phương pháp điều trị ung thư đại tràng, trực tràng, khi bệnh được phát hiện sớm:

“Khi bệnh được phát hiện sớm qua các triệu chứng, thì điều trị bằng phương pháp mổ bây giờ rất tốt. Cắt bỏ cục ung thư đó, cắt như thế nào đó cho an toàn, rồi người ta nối ruột lại, nhiếu khi nó nằm ở vị trí mà người ta phải cắt bỏ cả phân nửa cái ruột, và thường cũng nối lại được.Và sau đó tập cho ruột quen lại, rồi nó cũng tốt thôi. Mổ xong người ta còn thử mấy cái hạch đi theo nữa, nếu thấy có di căn thì bác sĩ sẽ cho thuốc đặc trị, còn gọi là dùng hoá trị. Hiện nay có những loại thuốc hỗ trợ cho việc mổ rất tốt.”

Do chế độ ăn uống

Đề cập đến nguyên nhân dẫn đến ung thư đại tràng, trực tràng, Giáo sư-Bác sĩ Nguyễn Chấn hùng cho biết, bệnh này chủ yếu liên quan đến thói quen ăn uống, mà ông hay nói một cách hình tượng là “bệnh theo miệng mà vào.”

Một tiệm bán thức ăn chế biến sẵn tại Hà Nội. Ảnh minh họa. RFA photo

Cũng theo Chủ tịch Hội Ung thư Thành phố Hồ Chí Minh, người Âu-Mỹ có tỉ lệ mắc bệnh cao hơn người châu Á, do người phương Tây có thói quen ăn uống sử dụng thực phẩm nhiều đạm có nguồn gốc từ thịt động vật, đặc biệt là thịt đỏ như thịt bò. Chế độ ăn nhiều chất béo như phô-mai, và ít ăn các loại rau quả hay các thực phẩm có chứa chất xơ cũng có liên quan trực tiếp đến nguyên nhân gây ra ung thư đại tràng.

Thật vậy, chế độ ăn có liên quan đến 40% các loại bệnh ung thư, điển hình là ung thư đại tràng, trực tràng. Các chuyên gia đã khuyên nên ăn những thức ăn tươi, có phẩm chất tốt, từ môi trường tự nhiên. Tránh những thức ăn đóng hộp, sấy khô, ướp muối, hay hun khói. Nên sử dụng dầu thực vật, ngũ cốc nguyên hạt thành phần có nhiều chất xơ, nhưng cũng nên tránh các thức ăn quá béo, nhất là từ mỡ động vật. Hoa quả, rau củ tươi cũng chứa nhiều chất xơ, giàu vitamin. Nên lưu ý những thực phẩm có chứa thuốc trừ sâu, thuốc kích thích tăng trưởng, hoá chất, phẩm màu, …  Các nhà khoa học Mỹ và Nhật đã phát hiện trong rong biển chứa nhiều Vitamine E và chất xơ có khả năng giúp phòng bệnh ung thư đại tràng. Ngoài ra, một công trình nghiên cứu độc lập thực hiện trên 52.700 người, công bố trên tạp chí Dinh dưỡng Hoa kỳ cho thấy một chế độ ăn chay thích hợp có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư.

Đồng thời Bác sĩ Trần Nguyên Hà cho biết thêm, cũng có một số yếu tố có thể là cơ hội dẫn đến ung thư đại tràng, trực tràng bao gồm: người có người thân bị bệnh này, hay trong gia đình có bệnh sử đa polyp, và bản thân đã từng bị một số bệnh mãn tính đường ruột như viêm loét đại tràng, người nghiện bia rượu. Ngoài ra, ung thư đại tràng, trực tràng cũng thường xảy ra với những phụ nữ từng bị ung thư vú, ung thư buồng trứng, ung thư tử cung.

Bên cạnh một chế độ ăn uống khoa học và hợp lý – nhiều rau củ, nhiều chất xơ, ít đạm động vật, Bác sĩ Nguyễn Chấn Hùng cũng nhấn mạnh, sự luyện tập thể dục thể thao đều đặn hàng ngày không những chỉ làm giảm cân mà còn là yếu tố tích cực cho sức khoẻ nói chung và giúp tránh được ung thư nói riêng. Đặc biệt, nên tránh thuốc lá và hạn chế rượu bia tối đa, vì những thứ đó là tác nhân hiệp lực tạo nên nhiều nguy cơ ung thư.

Theo các chuyên gia sức khoẻ, những thói quen về ăn uống và chế độ dinh dưỡng hết sức quan trọng, vì nó có thể đưa nhiều tác nhân gây ung thư vào cơ thể hay loại bỏ những nguy cơ này. Vì vậy mỗi cá nhân cần lưu ý trong việc xây dựng một chế độ dinh dưỡng phù hợp, lựa chọn thức ăn, thận trọng trong khâu chế biến, bảo quản để có một chế độ ăn uống hợp lý và tự bảo vệ sức khoẻ mình. Và điều quan trọng cần lưu ý, 90% ca bệnh ung thư đại tràng có thể điều trị tận gốc, hay đến 50% số bệnh nhân ung thư có thể chữa khỏi nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng phương pháp, và tuân thủ một chế độ dinh dưỡng hợp lý.

Tóm lại, các nhà chuyên môn điều trị bệnh ung thư đại tràng, trực tràng khẳng định rằng, với sự phát triển của y học hiện đại, nếu mọi người biết quan tâm đến sức khoẻ của chính mình thì việc phát hiện sớm và khả năng chữa khỏi bệnh ung thư đại tràng, trực tràng là hoàn toàn có thể. Và ngay cả đối với người đã điều trị chứng ung thư này mà bị tái phát thì cơ hội được chữa khỏi cũng rất cao.